Page 3 - กรด-เบส ตอนที่ 1

เอกสารค าสอน 30310259 ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.สมศักดิ์ ศิริไชย

ในปฏิกิริยาระหว่าง NH และ H O H O คือสารให้โปรตอน (กรด) และ NH คือสารรับโปรตอน (เบส)
2
2
3
3
+
-
NH (aq) + H O(l) NH (aq) + OH (aq)
3
2
4
เบส กรด
(สารรับโปรตอน) (สารให้โปรตอน)

จากนิยามเบรินสเตด-ลาวรี สารบางตัว เช่น น า (H O) สามารถประพฤติเป็นกรดและเบส เราเรียกสารที่
2
ประพฤติเป็นกรดและเบสว่าสารแอมโฟเทอริก (amphoteric) สังเกตุว่าเกิดอะไรขึ น เมื่อเราเขียนสมการ
ย้อนกลับของปฏิกิริยากรด-เบสตามนิยามเบรินสเตด-ลาวรี

NH (aq) + OH (aq) NH (aq) + H O(l)
-
+
3
4
2
กรด เบส
(สารให้โปรตอน) (สารรับโปรตอน)
+
-
ในปฏิกิริยานี NH เป็นสารให้โปรตอน (กรด) และ OH เป็นสารรับโปรตอน (เบส) สารที่เป็นเบส (NH )
3
4
+
-
+
กลายเป็นกรด (NH ) และสารที่เป็นกรด (H O) กลายเป็นเบส (OH ) เราเรียก NH และ NH เป็นคู่กรด-เบส
3
4
2
4
(conjugate acid–base pair) สารที่เป็นคู่กรด-เบสจะมีโปรตอนต่างกันหนึ่งตัว คู่กรด (conjugate acid) คือเบสที่
ถูกเติมโปรตอนหนึ่งตัว ส่วนคู่เบส (conjugate base) คือกรดที่ถูกดึงโปรตอนออกหนึ่งตัว

NH (aq) + H O(l) NH (aq) + OH (aq)
+
-
4
2
3
เบส กรด คู่กรด คู่เบส

สรุปนิยามกรด-เบสของเบรินสเตด-ลาวรี
 เบสรับโปรตอนและกลายเป็นคู่กรด

 กรดให้โปรตอนและกลายเป็นคู่เบส

ภาพที่ 2-1 แสดงคู่กรด-เบส

ภาพ 2-1 คู่กรด-เบสประกอบด้วยสารสองชนิดซึ่งแต่ละตัวสัมพันธ์กันโดยการถ่ายโอนโปรตอน

th
(Tro, Chemistry: A Molecular Approach 4 Edition, 2017, Pearson)

เรื่อง  กรด-เบส หน้า 39