Page 2 - กรด-เบส ตอนที่ 1

เอกสารค าสอน 30310259 ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.สมศักดิ์ ศิริไชย

2-1 นิยามกรด-เบส

นิยามกรด-เบสของอาร์เรเนียส

อาร์เรเนียส (Arrhenius) ให้นิยามกรดและเบส ดังนี

+
กรด คือ สารซึ่งเมื่อละลายในน า จะเพิ่มความเข้มข้นของไฮโดรเนียมไอออน (H O )
3
–
เบส คือ สารซึ่งเมื่อละลายในน า จะเพิ่มความเข้มข้นของไฮดรอกไซด์ไอออน (OH )
จากนิยามของอาร์เรเนียส กรดแก่ คือสารซึ่งแตกตัวสมบูรณ์ในน าแล้วให้ H O (aq) และแอนไอออน ตัวอย่าง
+
3
ของกรดแก่ เช่น HClO
4
+
-
HClO (aq) + H O(l)  H O (aq) + ClO (aq)
3
4
2
4
ตัวอย่างของกรดแก่อื่น ๆ ได้แก่ H SO , HI, HBr, HCl และ HNO
2
3
4
-
เบสแก่ คือสารซึ่งแตกตัวสมบูรณ์ในน าแล้วให้ OH (aq) และแคทไอออน ตัวอย่างของเบสแก่ เช่น sodium
hydroxide (NaOH)
2 H O
-
+
NaOH(aq)   Na (aq) + OH (aq)
ปกติแล้ว เบสแก่ คือไฮดรอกไซด์ของธาตุหมู่ 1A และหมู่ 2A (ยกเว้น Be)
นิยามกรด-เบสของอาร์เรเนียสมีข้อจ ากัด กล่าวคือ (1) สารต้องละลายในน า และ (2) สารบางตัว เช่น
ammonia (NH ) เมื่อละลายในน า สารละลายที่ได้จะมีฤทธิ์เป็นเบส ทั ง ๆ ที่ในโมเลกุลไม่มีหมู่ไฮดรอกไซด์ (OH)
3

นิยามกรด-เบสของเบรินสเตด-ลาวรี

ในปี ค.ศ. 1923 นักเคมีชาวเดนมาร์กชื่อ Johannes N. Bronsted และนักเคมีชาวอังกฤษชื่อ Thomas M. Lowry

+
ชี ให้เห็นว่า ปฏิกิริยากรด-เบสสามารถมองเป็นปฏิกิริยาการถ่ายโอนโปรตอนหรือไฮโดรเจนไอออน (H ) ใน
ปฏิกิริยากรด-เบส

กรด คือ สารที่ให้โปรตอน (H )
+
เบส คือ สารที่รับโปรตอน (H )
+

ตามนิยามกรด-เบสของเบรินสเตด-ลาวรี HCl เป็นกรดในสารละลาย เนื่องจาก HCl ให้โปรตอนแก่น า
+
-
HCl(aq) + H O(l)  H O (aq) + Cl (aq)
3
2
ตามนิยามกรด-เบสของเบรินสเตด-ลาวรี NH เป็นเบสในสารละลาย เนื่องจาก NH รับโปรตอนจากน า
3
3
-
+
NH (aq) + H O(l) NH (aq) + OH (aq)
4
3
2
จากนิยามเบรินสเตด-ลาวรี กรด (สารที่ให้โปรตอน) และเบส (สารที่รับโปรตอน) เกิดขึ นพร้อมกันเสมอใน
ปฏิกิริยากรด-เบส ในปฏิกิริยาระหว่าง HCl และ H O HCl เป็นตัวให้โปรตอน (กรด) และ H O เป็นตัวรับ
2
2
โปรตอน (เบส) ดังสมการ
HCl(aq) + H O(l)  H O (aq) + Cl (aq)
-
+
3
2
กรด เบส
(สารให้โปรตอน) (สารรับโปรตอน)
เรื่อง  กรด-เบส หน้า 38