Page 6 - Inorganic Chemistry 2561_2

บทที่ 1 ธาตุทรานสิชันและปฏิกิริยารีดอกซ์

ตารางที่ 1.1 สูตรโมเลกุลสารประกอบออกไซด์และเฮไลด์ของธาตุทรานสิชันเทียบกับธาตุ s และ p block
ธาตุกลุ่ม s และ p สูตรโมเลกุล ธาตุทรานสิชัน สูตรโมเลกุล

IV A CCl และ CO IV A TiCl และ TiO
4 2 4 2
4– 4– 2–
V A PO และ POCl V A VO และ V O
3 3 3 2 7
2– 2– 2– 2–
VI A SO และ S O VI A CrO แล Cr O
4 2 7 4 2 7
4– – –
VII A ClO และ Cl O VII A MnO และ Mn O
2 7 4 2 7
I A NaCl และ KCl I A AgCl

II A CaCl II A ZnCl
2 2

ปัจจุบันการเรียกชื่อหมู่ของธาตุทรานสิชันตามระบบ IUPAC ก าหนดให้มี 10 หมู่ โดยนับต่อจากหมู่ที่ 2

ของ s block เริ่มจาก Sc เป็นหมู่ที่ 3 จนถึง Zn เป็นหมู่ที่ 12 ทั้งนี้เป็นเพราะธาตุในแต่ละหมู่มีสมบัติที่แตกต่าง
กัน การแบ่งแบบนี้ท าให้ธาตุในหมู่ที่ 8 เดิม มีการจัดเป็นหมู่ใหม่ตามแบบ IUPAC ดังนี้ Fe Ru และ Os อยู่ใน

หมู่ที่ 8 Co Rh และ Ir อยู่ในหมู่ที่ 9 และ Ni Pd และ Pt อยู่ในหมู่ที่ 10 โดยหมู่ของธาตุทรานสิชันที่จะ
กล่าวถึงต่อไปจะใช้การเรียกชื่อหมู่ตามระบบ IUPAC

สมบัติของธาตุทรานสิชันที่แตกต่างจากธาตุใน s และ p block คือ
1. เป็นธาตุที่มีการจัดเรียงอิเลคตรอนไม่เต็มใน d และ f ออร์บิทัล

2. ธาตุทุกตัวเป็นโลหะ มีจุดเดือด จุดหลอมเหลวสูงน าไฟฟ้าได้ดี เกิดอัลลอยกับโลหะชนิดอื่นได้

3. ธาตุทรานสิชันแถวที่ 1 ละลายได้ดีในกรด HCl HNO และ H SO เกิดเป็นสารประกอบ
3 2 4
2+ 2+ 2+ 2+ 2+
[M(OH ) ] เช่น [Cu(OH ) ] [Fe(OH ) ] [Co(OH ) ] และ [Ni(OH ) ]
2 6 2 6 2 6 2 6 2 6
4. ธาตุทรานสิชันแถวที่ 2 และ 3 ละลายได้น้อย บางธาตุไม่ละลาย ได้แก่ธาตุในกลุ่ม Noble Metal

คือ Pt Pd Au Rh และ Ir
5. ธาตุทรานสิชันเกิดเป็นไอออนเชิงซ้อนได้เป็นจ านวนมากและมีความเสถียรมากกว่าไอออนเชิงซ้อน

ของโลหะที่อยู่ใน s และ p block
6. ธาตุทรานสิชันมีเลขออกซิเดชันได้หลายค่าทั้ง เลขคู่ และ เลขคี่ เช่น Mn มีเลขออกซิเดชันได้

ตั้งแต่ -1 ถึง +7 แต่ยกเว้นหมู่ที่ 3 และ 12 ตาม IUPAC หรือ หมู่ที่ 3 และ 2 เดิม ที่มีเลขออกซิเดชันเท่ากับ
+3 และ +2 ตามล าดับ ไอออนของโลหะธาตุทรานสิชันที่มีเลขออกซิเดชันเป็นเลขคี่เมื่อเกิดเป็นไอออนเชิงซ้อน

พบว่ามีความเสถียรสูง ซึ่งต่างจากไอออนของธาตุใน s และ p block ที่เลขออกซิเดชันเลขคู่เท่านั้นที่มีความ

เสถียรสูง

2