Page 5 - Inorganic Chemistry 2561_2

บทที่ 1

ธาตุทรานสิชันและปฏิกิริยารีดอกซ์

1.1 ธาตุทรานสิชัน

ธาตุทรานสิชันเป็นธาตุที่มีการจัดเรียงอิเลคตรอนไม่เต็มใน d หรือ f ออร์บิทัล ยกเว้น Zn Cd และ

Hg ที่มีอิเลคตรอนเต็มใน d ออร์บิทัล แต่เพราะมีสมบัติเป็นโลหะที่ใกล้เคียงกับธาตุทรานสิชัน และมีเลขอะตอม

ต่อจากธาตุที่มีอิเลคตรอนไม่เต็มใน d ออร์บิทัล (d block) จึงจัดรวมอยู่ในกลุ่มนี้ด้วย ธาตุทรานสิชันมีเลข
ออกซิเดชันได้หลายค่าตั้งแต่ -1 ถึง +7 ธาตุทรานสิชันที่มีการจัดเรียงอิเลคตรอนใน 4f ออร์บิทัล หรืออนุกรม

lanthanides มีการจัดเรียงอิเลคตรอนไม่เต็มใน 4f ออร์บิทัล มีเลขออกซิเดชันได้น้อยกว่าพวก d block แต่
ส่วนใหญ่คล้ายกับธาตุทรานสิชัน d block หมู่ที่ 3 โดยมีเลขออกซิเดชันในระหว่าง +2 ถึง +4 และพบว่าโดย

ส่วนใหญ่มีเลขออกซิเดชันเท่ากับ +3 สารประกอบของธาตุนี้บางชนิดมีสีและบางชนิดไม่มีสีเพราะเกิดการดูดกลืน

แสงในช่วง Visible-near UV ธาตุทรานสิชันที่มีการจัดเรียงอิเลคตรอนใน 5f ออร์บิทัล หรืออนุกรม actinides
มีการจัดเรียงอิเลคตรอนไม่เต็มใน 5f ออร์บิทัล ส่วนใหญ่เป็นธาตุหนักมีความหนาแน่นสูงเช่น Th Pa และ U

และประกอบด้วยธาตุที่สังเคราะห์ขึ้นมาจากปฏิกิริยานิวเคลียร์ที่มีเลขอะตอมมากกว่า 92 ขึ้นไป ธาตุในกลุ่มนี้มี

เลขออกซิเดชันและการดูดกลืนแสงคล้ายกับธาตุในอนุกรม lanthanides จึงนิยมเรียกธาตุในอนุกรม lanthanides
และ actinides หรือกลุ่ม f block นี้ว่า inner transition และในตารางธาตุก็แยกเอาธาตุกลุ่มนี้ไว้อยู่ด้านล่าง

ไม่ได้จัดไว้รวมกับธาตุทรานสิชัน และเรียกธาตุในกลุ่ม d block ว่าธาตุทรานสิชัน

ธาตุทรานสิชันเดิมแบ่งเป็น 8 หมู่ ในหมู่ที่ 8 มีจ านวนธาตุมากที่สุด คือในแถวที่ 1 (Iron Triad)

ประกอบด้วย Fe Co และ Ni ในแถวที่ 2 (Palladium Triad) ประกอบด้วย Ru Rh และ Pd ในแถวที่ 3
(Platinum Triad) ประกอบด้วย Os Ir และ Pt ตามล าดับ นอกจากนี้เมื่อเปรียบเทียบกับธาตุใน s และ p block ที่

มีเลขหมู่เหมือนกันพบว่าสารประกอบออกไซด์และเฮไลด์ของธาตุทรานสิชันมีสูตรโมเลกุลใกล้เคียงกันกับ ธาตุใน s
และ p block ดังแสดงในตารางที่ 1.1