Page 2 - กรด-เบส ตอนที่ 2

เอกสารค าสอน 30310259 ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.สมศักดิ์ ศิริไชย

3-1 ผลของไอออนร่วม

ในหัวข้อนี้ เราจะพิจารณาสารละลายที่มีกรดอ่อน เช่น acetic acid (CH COOH) และเกลือของกรดอ่อนนั้น ที่
3
ละลายน้ า เช่น sodium acetate (CH COONa) สังเกตุว่า ในสารละลายที่มี acetic acid และ sodium actate มี
3
-
ไอออนร่วมกันคือ acetate ion (CH COO )
3
Sodium acetate เป็นสารประกอบไอออนิกที่ละลายน้ า นั่นคือเป็นอิเล็กโทรไลท์แก่ ดังนั้น เกลือนี้ในน้ าแตก
-
+
ตัวอย่างสมบูรณ์เกิดเป็น Na และ CH COO
3
-
+
CH COONa(aq)  Na (aq) + CH COO (aq)
3
3
ในทางตรงกันข้าม CH COOH เป็นอิเล็กโทรไลท์อ่อน ซึ่งแตกตัวเป็นไอออนในน้ าบางส่วน ดังสมการ
3
-
+
CH COOH(aq) H (aq) + CH COO (aq) (3-1)
3
3
5 

ค่าคงที่สมดุลของสมการ 3-1 คือ K  a 1.8 10 ที่ 25 C ถ้าเราเติม sodium acetate ลงในสารละลาย
o
-
ของ acetic acid CH COO จาก CH COONa ความเข้มข้นที่สมดุลของสารในสมการ 3-1 เลื่อนไปทางซ้าย
3
3
+
ดังนั้น ท าให้ความเข้มข้นที่สมดุลของ H (aq) ลดลง

+
-
CH COOH(aq) H (aq) + CH COO (aq)
3
3

+
-
การเติม CH COO ท าให้สมดุลเลื่อนไปทางซ้าย ([H ] ลดลง)
3

การเติม acetate ion (CH COO ) ลงใน acetic acid ท าให้การแตกตัวเป็นไอออนลดลง ค่าคงที่สมดุลไม่
-
3
เปลี่ยนแปลง แต่ความเข้มข้นสัมพัทธ์ของสารผลิตภัณฑ์และสารตั้งต้นในนิพนจ์ค่าคงที่สมดุลเปลี่ยน
เมื่ออิเล็กโทรไลท์อ่อนและอิเล็กโทรไลท์แก่ซึ่งมีไอออนร่วมอยู่รวมกันในสารละลาย อิเล็กโทรไลท์จะแตก
ตัวเป็นไอออนน้อยกว่าเมื่อเทียบกับมีอิเล็กโทรไลท์อ่อนเพียงอย่างเดียวในสารละลาย เรียกผลอันนี้ว่า ผลของ

ไอออนร่วม (common-ion effect)

3-2 สารละลายบัฟเฟอร์

สารละลายบัฟเฟอร์ (buffer solution) หรือเรียกสั้น ๆ ว่า บัฟเฟอร์ (buffer) คือสารละลายที่สามารถ

ควบคุม pH ไว้ได้เมื่อเติมกรดหรือเบสลงไปปริมาณเล็กน้อย

องค์ประกอบและการท างานของบัฟเฟอร์

-
บัฟเฟอร์ต้านการเปลี่ยนแปลง pH เนื่องจากในบัฟเฟอร์มีทั้งกรดที่ไปสะเทิน OH ที่เติมลงไป และเบสที่ไป
+
สะเทิน H ที่เติมลงไป อย่างไรก็ตาม กรดและเบสที่ใช้เตรียมบัฟเฟอร์ต้องไม่ท าปฏิกิริยาซึ่งกันและกันผ่าน
ปฏิกิริยาการสะเทิน

เรื่อง  ปฏิกิริยาระหว่างกรดและเบส หน้า 84